Omurgayı oluşturan kemikler, diskler ve bağlar, kafadan leğen kemiğine kadar uzanan ve içinde omurilik ile sinirlerin bulunduğu bir yapı oluşturur. Bu yapı hem gövde hareketlerini sağlar hem de solunuma yardımcı olan kaburgalar için bir bağlantı noktası sunar. Omurların gövde bölümleri ağırlık taşırken, arka bölümdeki halka şekilli yapı omuriliği ve sinirleri koruma görevine sahiptir. Omurganın boyun bölgesinde 7, göğüs bölgesinde 12 ve bel bölgesinde 5 omur yer alır. Toplamda 34 omurun büyük bir kısmı hareketliyken, sakrum bölgesindeki omurlar hareketsizdir. Bu omurların oluşturduğu tünel şeklindeki yapıya omurga kanalı denir. Omurlar arasında yer alan foramen adı verilen küçük boşluklar, sinirlerin omurgayı terk edip vücuda yayılmasını sağlar.
İçerik Bilgisi
Omurganın dar kanal hastalığı nedir?
Omurganın dar kanal hastalığı, omurilik kanalı çapının daralması sonucu oluşur. Boyun, sırt ve bel bölgelerinde daralma görülebilir. Kanalın çapında %25’lik bir daralma hafif, %25-50 arası orta, %50’den fazla daralma ise ciddi dar kanal olarak değerlendirilir. Bu daralma yaşlanmaya bağlı olarak bağ dokularının kalınlaşması, kireçlenme, bel fıtığı, omurga kırıkları, osteoporoz nedeniyle omurların çökmesi, tümörler veya ameliyat sonrası komplikasyonlar nedeniyle oluşabilir. Dar kanal en sık bel bölgesinde L2-L5 omurlar arasında ve boyunda C4-C7 omurlar arasında görülür.
Dar kanal nasıl oluşur?
Omurgayı oluşturan yapılar (diskler, bağlar, kemikler, sinirler ve damarlar) normalden daha fazla genişleyip kanala baskı yaptığında, kalan alan daralır. Basit bir örnekle anlatmak gerekirse, bir hortum düşünün. Hortumun üzerine birkaç taş koyarsanız, suyun akışı azalır ve zorlaşır. Dar kanal hastalığında da benzer bir durum yaşanır.
Dar kanal hastalığında hangi belirtiler görülür?
Dar kanal hastalığı olan hastaların en sık şikayet ettiği durum ağrıdır. Bel bölgesindeki dar kanal ağrısı bacaklara, boyun bölgesindeki daralma ise kollara yayılabilir. Ayrıca uyuşma, karıncalanma ve his kaybı gibi belirtiler de görülebilir. Hastalığın ileri aşamalarında kuvvet kaybı ve idrar kaçırma gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Bel bölgesindeki daralmalarda, hastaların yürüme mesafesi zamanla kısalır. 15-20 dakika yürüdükten sonra bacaklarda ağrı ve yorgunluk hissi artar, bu yüzden hastalar sık sık durup dinlenme ihtiyacı duyar. Bir süre dinlendikten sonra ağrı azalır ve yürümeye devam edebilirler. Bazı hastalar, sinir sıkışmasını hafifletmek için öne eğilerek yürümeyi tercih eder. İleri seviyedeki sinir baskısı istirahat sırasında veya gece ağrısına yol açabilir. Dar kanal nedeniyle sinirlerin sıkışması, bacaklarda başka nedenlere bağlı ağrıların da daha yoğun hissedilmesine sebep olabilir. Örneğin, kalça veya diz ekleminde kireçlenme olan hastalar, dar kanal olduğunda bu ağrıları daha şiddetli hisseder. Hem diz/kalça hem de bel sorunu olan hastalarda, önce dar kanal tedavi edilir, ardından diz veya kalçaya yönelik cerrahi müdahaleler yapılır.
Dar kanal tanısı nasıl konur?
Ayrıntılı bir hastalık öyküsü ve fizik muayene ile tanı büyük oranda konabilir. Kesin tanı için düz röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MRG), bilgisayarlı tomografi (BT) ve eğilme grafileri gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır. Doktorunuz bu görüntüleri inceledikten sonra, muayene bulguları, yaş ve aktivite seviyenize uygun bir tedavi planı oluşturacaktır.
Dar kanal tedavisi nasıl yapılır?
Omurganın dar kanal hastalığının tedavisi bir ekip çalışması gerektirir. Bu ekipte ortopedistler, beyin cerrahları, fizik tedavi uzmanları, anestezi uzmanları ve fizyoterapistler gibi farklı uzmanlık alanlarından doktorlar bulunur. Hasta bu ekip tarafından değerlendirilir ve tedavi planı yapılır. Tedavi sürecinin farklı aşamalarında bu uzmanlar tedaviye katkıda bulunur. Dar kanal tedavisinde ilk aşama ilaç tedavisi, kilo kontrolü ve uygun egzersizlerdir. Ağrının durumuna göre fizik tedavi de uygulanabilir. Bu tedavilere yanıt alınamazsa, ağrı tedavisi uzmanı tarafından omurilik çevresine yapılacak enjeksiyonlar ve sinir blokları faydalı olabilir. Ameliyatsız yöntemlerle sonuç alınamıyorsa ve ilerleyici his veya kuvvet kaybı gelişirse cerrahi tedavi düşünülür. Cerrahi işlemde ortopedi uzmanları ve beyin cerrahları birlikte çalışır. Ameliyat sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci devam eder.
Dar kanal ameliyatında ne yapılır?
Omurganın dar kanal ameliyatında amaç, omurilik ve sinirler üzerindeki baskıyı ortadan kaldırmaktır. Ameliyat sırasında, omurgalar arasında kayma veya anormal hareket oluşmasını önlemek için kemik yapılar birbirine sabitlenebilir. Dar kanalın konumu ve kaç seviyede sıkışma olduğu, yapılacak ameliyatın tipini belirler. Kanal daralmasına neden olan kemik, bağ dokusu veya disk gibi yapılar mikroskop yardımıyla alınır. Eğer daralma tek seviyede ve daha önce ameliyat veya kırık gibi bir durum yoksa, genellikle vida ve çubuk kullanımı gerekmez. Ancak birden fazla seviyede daralma açılması gerekiyorsa veya yukarıda belirtilen durumlar mevcutsa, ameliyat sırasında vida ve çubuklar ile omurgalar sabitlenir. Sinir kökleri tek tek gözlemlenir ve bası yapan kemik veya disk alınarak sinirler rahatlatılır. Diskin boşaltıldığı durumlarda, omurların arasındaki yüksekliği korumak ve kaynamayı sağlamak amacıyla PLIF veya TLIF adı verilen kafesler kullanılabilir.
Dar kanal ameliyatı sonrası iyileşme nasıldır?
Dar kanal ameliyatından sonraki gün hastalar genellikle desteksiz yürüyebilirler. Ameliyattan sonra hastalar ortalama iki gün hastanede kalır. Vida yerleştirilen omur seviyelerinde kemik kaynaması sağlanana kadar hastalara korse kullanımı önerilir. Bu süre yaklaşık 6 hafta sürer. Bu dönemde yatak istirahati genellikle gerekli değildir, ancak beli zorlayacak aktivitelerden (örneğin, belden eğilme, ağır kaldırma) kaçınılmalıdır.
Dar kanal ameliyatının riskleri nelerdir?
Doğru teknikle yapıldığında, dar kanal ameliyatları oldukça güvenli ve başarılıdır. Ancak her cerrahi müdahalede olduğu gibi, bu ameliyatın da bazı riskleri olabilir. Ameliyat genellikle 1 ila 3 saat sürer ve uzun süreli anestezi gerektirir. Cerrahi işlem sırasında kanama riski vardır. Sinirlerin rahatlatılması sırasında, nadir de olsa bacaklara giden sinirlerde geçici veya kalıcı hasarlar oluşabilir. Omurilik zarının yaralanması durumunda beyin omurilik sıvısında kaçak olabilir. Ayrıca, ameliyat sırasında kullanılan vidalar dikkatle ve doğru pozisyonda yerleştirilmelidir; aksi takdirde omurlarda kırıklar, damar ve sinir dokularında hasarlar meydana gelebilir. Uzun vadede, ameliyat bölgesindeki kemik kaynamasında sorunlar oluşabilir ve bu da bel ağrısına veya yerleştirilen vida/çubukların gevşemesine neden olabilir. Dar kanal ameliyatlarının deneyimli bir ekip tarafından özenle yapılması, bu risklerin en aza indirgenmesinde kritik bir rol oynar.
