Asetabulum Kırıkları
Asetabulum Kırıkları; Acetabular kırık, “top ve yuva” (sferik ya da küresel tip eklem) tipi kalça eklemi olan yuvanın kırığıdır. Kalça eklemini ilgilendiren kırıkları yaygın değildir – üst femur veya femoral baş (eklemin “top” kısmı) kırıklarından çok daha az sıklıkla görülürler.
Asetabular kırıkların çoğunluğu, bir araba çarpışması gibi yüksek enerjili bir olayın sonucudur. Çoğu zaman hastaların acil tedavi gerektiren ek yaralanmaları olur.
Daha az sayıda durumda, bir yüksekten ya da aynı seviyeden düşme gibi düşük enerjili bir olay, osteoporoz dediğimiz kemik erimesi nedeni ile daha zayıf kemiklere sahip yaşlı bir kişide asetabular kırığa neden olabilir.
Asetabular kırıklar için tedavi genellikle kalça anatomisinin tam redüksiyonu ile normal hale getirmek ve kalça eklemi stabilize etmek için cerrahi içerir. Eklemde belirgin basamaklaşmaya yol açmayan kırıklarda ise cerrahi dışı tedavi yöntemleri hareket kısıtlaması vb kullanılabilir.
Anatomi
Kalça, vücudun en büyük eklemlerinden biridir. Bir “top ve yuva” eklemidir. Yuva, pelvik parçası olan asetabulum tarafından oluşturulur. Top, femurun (uyluk kemiği) üst ucunda olan femoral baştır.
Top ve yuva kemik yüzeyleri, kemikleri koruyan ve yastıklayan ve onların kolayca hareket etmelerini sağlayan pürüzsüz, kaygan bir madde olan artiküler kıkırdakla kaplıdır.
Bağ adı verilen doku bandları bir kemiği diğerine bağlar. Bu bağlar, kalça eklemine işlev ve stabilite sağlar, böylece yuvadan düşmeden hareket edebilir.
Ana sinirler, kan damarları ve bağırsak, mesane ve üreme organlarının parçaları tüm pelvise veya pelvise yakın geçer. Bu yapılar, bazen bir asetabulum yaralanması sonucu zarar görebilir.
Açıklama
Asetabular kırıklar çeşitli şekillerde olabilir. Örneğin, kemik doğrudan soket boyunca kırılabilir veya birçok parçaya dağılabilir. Asetabulum kırıldığında, femoral baş artık yuvaya sıkıca oturmayabilir ve her iki kemiklerin kıkırdak yüzeyi hasar görebilir.
Eğer eklem düzensiz veya kararsız kalırsa, yüzeylere devam eden kıkırdak hasarı, artrite yol açabilir.
Şiddeti
Yaralanmaya bağlı gelişebilecek eklem harabiyeti, birkaç faktöre bağlıdır, bunlar:
Kırık parçalarının sayısı ve büyüklüğü her parçanın yer değiştirmesi ya da ayrışması olarak kısaca özetlenebilir. Hem asetabulumun hem de femur başının kıkırdak yüzeylerine verilen hasar nedeni ile eklem fonksiyonlarının yerine getirilmesinde engellilik ortaya çıkabilmektedir.
Kalça eklemi yumuşak dokularla iyi kaplandığı için asetabulumun açık kırıkları nadirdir. Meydana geldiklerinde, genellikle çok yüksek enerjili bir travmanın sonucudurlar. Bu tarz yaralanmalarda hasta kayıp ihtimali de yüksektir.
Yaralanma Sınıflaması
Pelvisin anatomisi, kalça ekleminin hem ön (anterior) hem de arka (posterior) duvar ve asetabulum hem ön hem arka kolonu asetabulum anatomisi ile ilişkilidir. Asetabulum kırıklarında tedaviyi yönlendirmesi amacıyla bu anatomik bölümlere göre kırık sınıflandırması yapılmıştır.
Asetabulum Kırıkları ;Kırık Gelişim Mekanizması
Asetabular bir kırık, femur başının asetabulum’a karşı bir kuvvet uyguladığında meydana gelir. Bu kuvvet, dizden (örneğin, bir araba çarpışmasında dizin ön kısmına çarpmak) veya yandan (örneğin, bir merdivenden düşerek doğrudan kalçaya düşmek) iletilir. Kuvvetin yönüne bağlı olarak, femur başı bazen kalça ekleminden çıkması ile sonuçlanır, bu yaralanmaya kalça çıkığı denir. Bu durumda kalça eklemi çevresindeki önemli sinir yapıların yaralanması gelişebilmektedir.
Kırık yüksek enerjili yaralanmalar sonucu ortaya çıktığında, hastalarda genellikle sistemik yaralanmalar ve yüksek hacimli kanama yaşama ihtimalleri vardır.
Asetabular kırıklar bazen zayıf veya yetersiz kemikten kaynaklanır. Bu tip kırıklar osteoporoz nedeniyle kemikleri zayıflamış yaşlı hastalarda en yaygın olan durum. Bu durumda, hastalar genellikle diğer yaralanmalara sahip olmazlar, ancak komplikasyonlara neden olabilecek tıbbi sorunlara sahip olabilirler, örneğin kalp hastalığı veya diyabet gibi.
Fizik değerlendirmede asetabulum kırıkları nedeni ile kalça eklem hareketleri hemen hemen her zaman ağrılıdır. Hareket ağrıyı artırır. Hastanın etkilenmiş tarafından duruş bozukluğu da ortaya çıkar.Yaralanmayla birlikte sinir hasarı oluşmuşsa, hasta bacağının altında uyuşukluk, zayıflık veya karıncalanma hissi olabilir.
Asetabulum Kırıkları Doktor Muayenesi
Acil Stabilizasyon gerekliliği; Yüksek enerjili travma sonucu kırıklar yaşayan hastalar, belirtilerinin şiddeti nedeniyle neredeyse her zaman ilk tedavi için bir acil bakım merkezine veya acil servise gider veya getirilir.
Kırık yüksek enerjili bir travma nedeniyle meydana gelmişse, baş, göğüs, karın veya bacaklarda da yaralanmalar olabilir. Önemli miktarda kan kaybı varsa, bu organ yetmezliği ile sonuçlanabilecek şoka – yaşamı tehdit eden bir duruma yol açabilir.
Asetabulum Kırıkları Yaralanma Sonrası Fiziksel Muayene
Bu tür yaralanmalarda pelvisinizi, kalçalarınızı ve bacaklarınızı dikkatlice incelenmesi gerekmektedir. Ayrıca ayak bileklerinizi ve ayak parmaklarınızı hareket ettirebiliyor musunuz ve ayak tabanlarında hissedebiliyor musunuz diye kontrol de şarttır. Bazı durumlarda, sinirler asetabulum kırıldığında aynı anda yaralanabilir.
Doktorunuz ayrıca vücudunuzun geri kalanını da dikkatlice inceleyerek başka yaralanmalarınız olup olmadığını belirleyecektir.
Asetabulum Kırıkları Görüntüleme Çalışmaları
Röntgenlerde, kemik yapının değerlendirmesi mümkün olmaktadır. Asetabular kırıkların röntgenleri, kırığın paternini ve kemiklerin ne kadar yer değiştirdiğini (yer değiştirme) göstermek için bir dizi farklı açıdan alınır.
Bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları. Pelvisin karmaşık anatomisi nedeniyle, asetabular kırıklar için genellikle BT taraması yapılır. Tarama, doktorunuza kalçanızın daha ayrıntılı, kesitsel bir görüntüsünü sağlar ve ameliyat öncesi planlama için yardımcı olabilir. BT taraması ile özellikle cerrahi planlama daha kolaylıkla yapılabilmektedir.
Asetabulum Kırıkları Tedavi
Kalça ekleminin karmaşık yapısı, yüksek fonksiyonel beklenti nedeni ile asetabulum kırıklarında cerrahi tedavi tecrübe ve birikim gerektirmektedir. Öncelikli hedef eklem yüzeyinde pürüzsüzlük sağlanması olsa da bu tip eklem içi kırıklarda uzun dönem sonuçların kaderi yaralanma esnasında çizilmiş olmaktadır. Rehabilitasyon ise fonksiyonelliğin arttırılmasında asetabulum kırıklarının yönetiminde olmazsa olmaz adımlardan en temeli oluşturmaktadır.
